آنچه امروز در جامعه کنونی ما دیده می‌شود، اختلالات شدید و تعارضات فرهنگی است؛ در مسائل فرهنگی ما با هنجارها و ناهنجاری‌هایی روبه‌رو هستیم و در این میان، اخلاق تأثیر مستقیم روی فرهنگ دارد.
در مسائل اخلاقی، از ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها سخن می‌گوییم، اما زمانی که در جامعه‌ای ارزش‌ها بر اثر سوءمدیریت معنای واقعی خود را از دست بدهد و کم‌رنگ شود، قطعاً روی فرهنگ جامعه تأثیر سوء خواهد داشت.
به طور مثال، دزدی یک ضد ارزش است و در اخلاق مورد توجه قرار می‌گیرد، اما وقتی با دزد که فردی ضد اخلاقی و مجرم است و به لحاظ قانون نیز دزدی جرم محسوب می‌شود، برخورد شایسته‌ای با وی نمیشود، اختلاس‌گران و دزدها در آن سوی مرزها برای ما کارت پستال می‌فرستند و حتی در جریانات قانونی کوتاهی می‌کنیم که این نیز عبور از فرهنگ است.
*خنده دچار بی‌هویتی واژه شده است
و این خود مثال دیگری از بی‌اخلاقی است که دقیقاً تأثیر مستقیم بر فرهنگ دارد؛ وقتی واژه‌ها در آن معنای وضع شده به کار نمیشود و برخی تمامی معناها و مفاهیم در تضاد واژه‌ها هستند، سردرگمی فرهنگی ایجاد می‌شود.
برخی موضوعات که اتفاقاً تفریحات سالم است، ممنوع می‌شود و برابر آن قلیان کشیدن وجه عمومی و مثبت پیدا می‌کند؛ جوانان از تماشای نمایش‌های شاد و موزیکال منع می‌شوند، اما برای رفتن به قهوه‌خانه و کشیدن قلیان که اتفاقاً در گذشته از آن منع شده بودند، گفته شده امروز مانعی وجود ندارد که حتی برایشان جایگاهی در نظر گرفته شده است.
خنده و شادمانی بر هر دردی درمان است، اما این بدان معنا نیست که جواز خندیدن به هر موضوعی را داشته باشیم؛ انسان تنها موجودی است که از روی شعور و آگاهی می‌خندد، اما متأسفانه از آن جایی که خنده نیز مانند برخی علت‌های دیگر شادمانی به طور اشتباه در مسیر حقیقی خود قرار نگرفته، دچار بی‌هویتی واژه شده و متأسفانه ما یاد گرفته‌ایم برای خندیدن تنها جوک بسازیم و بخندیم!
*برخی علت‌های شادمانی ضد ارزش تلقی شده است/ وقتی دزدی در رسانه‌ها به عنوان حق معرفی می‌شود
در این خصوص، غافل شده‌ایم که اتفاقاً در این جوک‌ها به خیلی از ارزش‌ها و فرهنگی‌های اقوام مختلف کشورمان خندیده‌ایم؛ شادمانی علت‌های مختلفی می‌تواند داشته باشد و بروزهای متفاوتی نیز دارد و مسأله آنجاست که ما برخی بروزها و علت‌های شادمانی را ضد ارزش تلقی کرده‌ایم.
اکنون در جامعه کنونی گمشده فرهنگی هستیم و ذائقه‌هایمان تغییر کرده و دچار سوء هاضمه شده‌ایم و گاهی آنچه ضد ارزش است را ارزشی و آنچه ضدیتی با فرهنگ و ارزش‌ها ندارد را بی‌فرهنگی قلمداد می‌کنیم؛ در پی مطالب بالا آنچه که از اخلاق بر فرهنگ تأثیر می‌گذارد و آنچه ذهن فرد را از ارزش‌ها بر هنجارها سوق می‌دهد، برخورد شایسته با برخی مفسدان و بی اخلاقان است.
وقتی در جامعه‌ای با دزدان و مفسدان اقتصادی برخورد قانونی نمیشود و سهل‌انگاری‌هایی آنها را به آن سوی مرزها روانه می‌دارد یا حتی در نام بردن نام آنها حیا می‌کنیم و به «الف و ب» که جیم می‌شود، اکتفا کنیم، نهایتاً به دزدی در رسانه‌ها می‌رسیم که افرادی غیر صالح به راحتی دست به کپی‌برداری خبری می‌زنند و این را حق خود معرفی می‌کنند و این آغاز بی‌اخلاقی‌ها در حوزه فرهنگ و رسانه است.
*باید راهی برای نجات ارزش‌ها و شئونات اجتماعی و فرهنگی اندیشید/ مجریان با مفسدان اقتصادی برخورد قانونی داشته باشند
برخی در جایگاهی دیگر از کتاب‌های دیگران کپی می‌کنند و به نام خودشان نشر می‌دهند و برخی در حوزه نقاشی اثر دیگری را به نام خود نشر می‌دهند و همین‌طور این دور تسلسل‌وار تا مرگ فرهنگی و اخلاق یک جامعه پیش می‌رود.
آن وقت در یک سوی دیگر با هنرمندی که اثرش اتفاقاً کپی نبوده و فقط در شرایط تلخ روزگار تنها به فکر شادی مردم بوده و نمایشی موزیکال را طراحی می‌کند، برخورد ضربتی می‌شود و این مسائل تعارضاتی است که فرهنگ و اخلاق را تهدید می‌کند.
به نظر می‌رسد می‌توان حتی در همین شرایط کنونی جامعه راهی برای نجات ارزش‌ها و شئونات اجتماعی و فرهنگی اندیشید؛ اگر مجریان قانون مسائل ارزشی را که قانون ایران اسلامی تعدی از آن را جرم دانسته، به همان نحو اجرا کنند و با مفسدان اقتصادی برخورد قانونی داشته باشند.
*آموزش‌های رسانه‌ها بر باورهای مردم تأثیر مستقیم دارد/ لزوم تولید فیلم در راستای ترویج مفاهیم اخلاقی
در این صورت قبح این رفتار به مراتب بیشتر خواهد بود و از نگاه مردم فعل قبیحی شمرده می‌شود؛ همچنین آموزش‌هایی که توسط رسانه‌ها شکل می‌گیرد، بر باورهای مردم تأثیر مستقیم دارد.
ساخت تیزر و فیلم‌های کوتاه فرهنگی و اجتماعی به خصوص برای سنین کودکی و نوجوانی می‌تواند در رشد فرهنگی و اجتماعی جامعه تأثیر خوبی داشته باشد؛ در این فیلم‌ها می‌توان به مفاهیم اخلاقی پرداخت و تأثیر خوردن مال حرام بر روحیات انسان و زندگی وی را به نمایش گذاشت.
نوع دوستی و مهربانی، تأکید بر فرهنگ اصیل ایرانی و تولید فیلم‌های با مضمون اخلاقی از تاریخ ایران و ساخت فیلم‌هایی از سیره ائمه اطهار (ع) با پرداختن به بعد زندگی اخلاقی ایشان، تشکیل حلقه‌های معرفتی و ترویج فرهنگ کتابخوانی در مؤسسه‌های فرهنگی و بسیاری از راهکارهای دیگر می‌تواند در این تنگنای گمشدگی هویتی ما را یاری دهد.
یادداشت از: سحر حاجی‌اسداللهی، مدرس دانشگاه و مدیرمسؤول پایگاه خبری عصر شرق
انتهای پیام/س
